Ο Τέος Ρόμβος είναι αγαπημένος φίλος κι είναι χαρά μου που ανήκω στις 'Συνερ-ΓΑΤΕΣ' της παλιάς 'Τρύπας' του που
πλέον έγινε ιντερνετική.
Είναι σπουδαίος συγγραφέας, είναι θρύλος από την εποχή που στα Εξάρχεια μαζεύτηκαν
κι ωρίμασαν τα Χταπόδια του στο αξέχαστο Octοpus που είχαν στήσει με την, επίσης αγαπημένη μου Χαρά Πελεκάνου,
σύντροφο, συντροφιά και μούσα του.
Ο Τέος κι η Χαρά ζουν πια εδώ κοντά μου, στη Σύρο αλλά αποτραβηγμένοι δεν είναι.
Υπέρδραστήριοι, υπερενεργοί, διδάσκουν με το παράδειγμά τους και με τη δράση
τους.
Φέρνω συνέντευξη (και συνδέσμους).
Και, με την ευκαιρία συστήνω, αν δεν τον έχετε διαβάσει να μην το αμελήσετε.
Αν ισχύει η φράση του μεγάλου Θάνου Ανεστόπουλου «Ζούμε όση ζωή θελήσουμε να ζήσουμε», τότε η επιθυμία για ζωή του Τέου Ρόμβου πρέπει να είναι συγκλονιστικά μεγάλη. Γεννημένος στην Αθήνα το 1945, ο κοσμογυρισμένος συγγραφέας και μεταφραστής Τέος Ρόμβος δεν είναι μόνο μια εμβληματική μορφή του ελληνικού underground και του αναρχισμού, αλλά είναι ένας ουμανιστής ακτιβιστής, με πολύπλευρη δράση για την προστασία των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των νησιών του αρχιπελάγους.Γαλλία, Γερμανία, Κογκό, Ιαπωνία, Λατινική Αμερική, ΗΠΑ και Εξάρχεια είναι μερικοί σταθμοί στην μυθιστορηματική ζωή του Τέου Ρόμβου.
Έζησε το Μάη του ’68 στο Παρίσι, συναναστράφηκε με μπητ συγγραφείς, συμμετείχε σε avant garde ταινίες, ήρθε σε επαφή με το κίνημα των καταλήψεων, έστησε το 1976 το «ιστορικό» κοινόβιο της Μπενάκη, δημιούργησε το αναρχικό βιβλιοπωλείο – στέκι Octopus Press στην Κωλέττη, εξέδωσε το σουρεαλιστικό underground περιοδικό «η Τρύπα» και πρωτοστάτησε -και ας μην το παραδέχεται- στη συγκρότηση του Δίκτυου Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Αιγαίου, μετά την μετοίκησή του στη Σύρο το 1993, μαζί με την Μιντιλού, την επί τριακοπενταετία σύντροφό του Χαρά Πελεκάνου. Εκεί, με πολύ προσωπική εργασία, έφτιαξαν ένα ταπεινό σπιτάκι στην Άνω Σύρα και έκτοτε ζουν και δημιουργούν αρμονικά, μαζί με τις γατούλες που φροντίζουν.
Θα μπορούσαμε να μιλάμε με τις ώρες για τη ζωή του Τέου Ρόμβου, αλλά ο στόχος της κουβέντας μας ήταν να επικεντρωθούμε περισσότερο στο παρόν, να ξεδιπλώσουμε τις σημερινές σκέψεις ενός αειθαλή 72χρονου, που έχει ζήσει τη ζωή με το κουτάλι. Ο «Θόδωρος», ανεπιτήδευτα απλός, τρυφερός και χειμαρρώδης την ίδια στιγμή, μας μίλησε για τον έρωτα, την εκπαίδευση, την εξουσία, την συντροφικότητα και μας κάλεσε να αντισταθούμε στους πειρασμούς του χρήματος και στην εγωπάθεια. Κυρίες και κύριοι, ο κοσμοπολίτης αναρχικός του κόσμου Τέος Ρόμβος.
Άκουσα για πρώτη φορά για σένα, ως τον άνθρωπο που ήταν πίσω από την Εύπλοια, το διαδικτυακό περιοδικό του Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων Αιγαίου. Η Εύπλοια τα τελευταία χρόνια έχει ουσιαστικά σταματήσει να ανανεώνεται. Η αναστολή λειτουργίας που οφείλεται;
Ναι, υπάρχουν φορές που προσπάθησα να βρίσκομαι όπισθεν της σαγηνευτικής Αφροδίτης της Κνίδου, της επονομαζόμενης και Εύπλοιας κι άλλες πάλι εμπρός από την Αφροδίτη τη Μυχία της Γυάρου, όμως δεν υπήρξα, στην πραγματικότητα, τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από τις δεκάδες άλλους φίλους, συντρόφους πολίτες, κατοίκους των νησιών, που πλαισιώνουν την κίνηση του Δικτύου Αιγαίου και που τα τελευταία 20 χρόνια δεν αντέχαμε το ξεπούλημα και τη συνεπακόλουθη καταστροφή του μοναδικού νησιωτικού τοπίου, που επιτελέστηκε με ρυθμό ταχύ αυτές τις δεκαετίες –μέχρι την αρχή της Κρίσης. Κι αυτά συνέβησαν κυρίως από την έλλειψη συνειδητότητας της διαχρονίας των εκατομμυρίων ετών που χρειάστηκαν, ώστε να συντελεστεί, κατά την κοσμογονική περίοδο, αυτό το μοναδικό θαύμα της φύσης, όπου μικρές λωρίδες στεριάς ξεφύτρωσαν μέσα από τα βάθη της θάλασσας και σήμερα πλέουν καταμεσής στο πέλαγος με νεοφανείς ανθρώπινες παρουσίες, που η πλειάδα τους αδιαφορεί απόλυτα για το πριν και για το μετά, και σφυρίζει αδιάφορα για την τεκταινόμενη καταστροφή αλλά και την ιδιοτέλεια «της προσωπικής
αρπαγής ή κονόμας» που χαρακτηρίζει το νεόκοπο κάτοικο ή τον χαζοχαρούμενο επισκέπτη των νησιών…
Κρουαζιέρα θα σε πάω
Μύκονο και Σαντορίνη
σαν ερωτευμένοι πιγκουίνοι…
Ο Καστοριάδης συχνά έλεγε στην παρέα ότι: «…όσο οι Έλληνες ήταν φτωχοί, είχαν ευαισθησία, ήταν φιλότιμοι και γνήσιοι, ακόμα και στον τρόπο που χτίζανε τασπίτια τους. Από τη δεκαετία του ’70 και μετά, μπήκαν στην κούρσα της κατανάλωσης και τα ξέχασαν όλα. Με κακογουστιές και άθλιες συμπεριφορές».
Και αυτά υπήρξαν για όλους εμάς το έναυσμα, η αφορμή, για να δημιουργήσουμε το Δίκτυο Αιγαίου και το ηλεκτρονικό περιοδικό Εύπλοια. Εμάς που δεν σκεπτόμασταν μόνον το Τώρα αλλά και το Χθες και το Αύριο. Είμαι κι εγώ κατ΄ επιλογήν νησιώτης του Αιγαίου, όπως χιλιάδες άλλοι άνθρωποι που έρχονται από τα τετραπέρατα του κόσμου και γίνονται κάτοικοι των νησιών γιατί μαγεύονται από το μοναδικό νησιωτικό σύμπαν. Και όμως, εγώ που δεν έχω παιδιά και δεν απέκτησα ποτέ (απ΄ όσο ξέρω) από προσωπική επιλογή, σκέπτομαι τους αυριανούς και μεθαυριανούς κατοίκους ενδεχομένως περισσότερο από κείνους που έχουν παιδιά –και υποτίθεται ότι κάνουν ό,τι κάνουν για τα παιδιά τους- τα οποία όμως στην πραγματικότητα δεν τα σκέπτονται.
Και μέσω της Απλωταριάς που μου δίνει την ευκαιρία, θέλω να τονίσω ότι το ηλεκτρονικό περιοδικό Εύπλοια είναι ανοικτό στις συλλογικότητες που μάχονται για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση του νησιωτικού συμπλέγματος και σε όσους θα ‘θελαν να κάνουν ένα τεύχος-αφιέρωμα στο νησί τους, με θέμα το περιβάλλον, την ιστορία, τον πολιτισμό.
Τελειώνοντας για την Εύπλοια, θέλω να πω ότι για το τελευταίο τεύχος, που είναι αφιερωμένο στην Ίο, διώκομαι ποινικά, ως υπεύθυνος του περιοδικού, μετά από μήνυση του Δημάρχου της Ίου ο οποίος εθίγη, λέει, από τα δημοσιεύματα της Εύπλοιας, ενώ ο ίδιος ποτέ δεν αισθάνθηκε θιγμένος από τα όσα θαυμαστά και παράνομα συνέβησαν και συμβαίνουν στο νησί στο οποίο προΐσταται και για το καλό του οποίου υποτίθεται ότι τον έχουν εκλέξει. Αυτές οι μικρές διαπλεκόμενες φωλιές, οι διαπλεκόμενες κοινωνίες, με πολίτες που δεν τολμούν να μιλήσουν για τις παρανομίες και τους χρηματισμούς που βλέπουν μπροστά τους να συμβαίνουν, είναι καθεστώς στη χώρα μας. Και με τη σιωπή τα νησιά, τα οικοσυστήματα οδηγούνται στον αφανισμό και την εντροπία…
Υπάρχουν αρκετά «συλλογικά» εγχειρήματα, πίσω από τα οποία υπάρχει ένας ιθύνων νους, που όταν αποφασίσει να αποσυρθεί, όχι απλά δεν έχουν συνέχεια ανάλογη με αυτή του παρελθόντος, αλλά τις περισσότερες φορές σταματούν.
Δεν πιστεύω σε αρχηγούς κι ούτε θεωρώ ότι είναι αναγκαίοι. Οι συλλογικότητες είναι η δύναμη και ο πολιτισμός. Εκεί ακούγονται όλες οι απόψεις κι εκεί το άτομο γαλουχείται, μαθαίνει να αποδέχεται τη διαφορετικότητα, έτσι ώστε να γίνει ο αυριανός πολίτης του κόσμου, πράγμα που σε μερικές χώρες έχει αρχίσει ήδη να εμφανίζεται. Προσωπικά πιστεύω στις συλλογικότητες, ως αποτέλεσμα μιας εξελιγμένης, ανώτερης βαθμίδας συνείδησης και σκέψης στην πορεία του ανθρώπου.
Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός οδηγεί σε ανώτερο επίπεδο επικοινωνίας και συνεργασίας και βαθύτερης και ουσιαστικότερης συμβίωσης. Αλλά οι άνθρωποι γύρω μας είναι ανυπόμονοι, επειδή ο δρόμος προς τον αυριανό πολιτισμό της ανοχής της διαφορετικότητας περνάει μέσα από τη βαρβαρότητα και είναι μακρύς, όμως και το Τώρα, το Σήμερα, διαρκεί μόνο μια στιγμή…
Αν σήμερα, για παράδειγμα, επιλέγει κανείς να συντηρήσει τις αναβαθμίδες που συγκρατούν το πολύτιμο χώμα, να φυτεύει δέντρα με τη βοήθεια εθελοντών από τις πιο μακρινές γωνιές του πλανήτη, να συνεργαστεί γι’ αυτό με τα παιδιά των σχολείων, τους κατοίκους, ώστε να ευαισθητοποιηθούν και να κατανοήσουν ότι έτσι θα συγκρατήσουν το χώμα που είναι πολύτιμο και δεν θα καταλήξει στη θάλασσα με αποτέλεσμα την ερημοποίηση του νησιού, τότε νομίζω δουλεύει για το Αύριο.
Γνωρίζω ότι στη Χίο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές ξεκίνησε ένα παρόμοιο πρόγραμμα αποερημοποίησης και ακούω ότι προχωράει καλά. Εμείς στη Σύρο που είχαμε τη τύχη να έχουμε έναν τέτοιο άνθρωπο στα τέλη της δεκαετίας του ΄60, που έκανε αγώνα για να φυτέψει μερικές χιλιάδες δέντρα, τον λοιδορήσαμε λέγοντας ότι ψάχνει για πετρέλαιο, ότι είναι αρχαιοκάπηλος και άλλα τέτοια γελοία, ενώ εκείνος ήταν ένας ιδεολόγος Αμερικάνος που ήθελε με την πράξη του αυτή να αποδείξει πως μπορούμε να αντιστρέψουμε την ερημοποίηση στα νησιά.
Διακρίνω ανθρώπους γύρω μου αξιαγάπητους, που όμως δεν τολμούν και δεν πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τη ροή της ιστορίας, δεν κατανοούν ότι είναι στο χέρι τους να κάνουν χίλια-δυο στη γειτονιά τους, να επηρεάσουν και να διδάξουν, μόλο που σήμερα πια το διαβάζουμε και το ακούμε. Καθημερινά συμβαίνουν γύρω μας μικρές καταπληκτικές ιστορίες.
Σε κάποιες γειτονιές της Αθήνας οι άνθρωποι φτιάχνουν λαχανόκηπους στις ταράτσες των πολυκατοικιών, φυτεύουν ζαρζαβατικά στα οικόπεδα της γειτονιάς, στους κοινόχρηστους χώρους. Δημιουργούν πεζόδρομους για να παίζουν τα παιδιά τους και για να συναντιόνται οι περίοικοι, να ξεκουράζονται οι ηλικιωμένοι. Βλέπω λοιπόν κάποιες αχτίδες αισιοδοξίας να φωτίζουν τη σκοτεινιά των πόλεων.
Αλλά κι εδώ στο νησί που ζω, υπάρχουν άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, γυναίκες μόνες, που δεν μπορούν ή δε θέλουν να ασχοληθούν με τα κτήματα και τα προσφέρουν αφιλοκερδώς σε νέους, γνωστούς αλλά και αγνώστους, για να τα καλλιεργήσουν εκείνοι ή να τοποθετήσουν τα μελίσσια τους και το πενιχρό αντίτιμο είναι ένα δυο βάζα μέλι ή κάποια κηπευτικά. Ε, αυτό πραγματικά είναι πολύ σημαντικό και δείχνει ότι μέσα στην κρίση αναγκαζόμαστε να σκεφτούμε, αρχίζουμε να σκεφτόμαστε.
Το 2011 είχες προτείνει ως απάντηση στην κρίση, τη δημιουργία «μιας άλλης πολιτείας μεταξύ ουρανού και γης μαζί με τα πουλιά» βασιζόμενη σε εναλλακτικά εγχειρήματα που υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη τη χώρα. 6-7 χρόνια μετά, πόσο κοντά ή πόσο μακριά είμαστε στην «άλλη πολιτεία»;
Κοντοζυγώνουμε αλλά στον γεωλογικό χρόνο που είναι διαφορετικός από τον ανθρώπινο. Μπορεί να σημαίνει μερικές εκατοντάδες χρόνια…
Έχεις δηλώσει ότι μισούσες το σχολείο, ότι δεινοπάθησες ως μαθητής και απ’ την άλλη δεινοπάθησαν από σένα αρκετοί δάσκαλοι, ενώ εκθειάζεις κάποιους λίγους εκπαιδευτικούς που είχες με τον τρόπο που προσέγγιζαν την εκπαιδευτική διαδικασία και τους μαθητές.
Το μέγα ζήτημα της εκπαίδευσης.
Στην πέμπτη τάξη του Δημοτικού, στο 83ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, εκείνα τα χρόνια, εμφανίστηκε ο καινούργιος δάσκαλος, ένας ψηλός ξερακιανός άντρας γύρω στα 35 με μουστάκι και σπινθηροβόλο βλέμμα, ονόματι Δημητροκάλης. Αυτός ο εξαίσιος και φωτισμένος άνθρωπος, που καταγόταν από τη Νάξο, εισήγαγε μια καινοτομία στο μάθημα που αναστάτωσε τα μυαλά μας, ανέτρεψε τον ανιαρό τρόπο διδασκαλίας και φλόγισε την επιθυμία μας για μάθηση. Μας ζήτησε να χωριστούμε σε ομάδες με τον τρόπο που καθόμασταν στα θρανία∙ αυτό σήμαινε ότι κάθε ομάδα αποτελούνταν από μια παρέα παιδιών, από φιλαράκια, και ρόλος μας ήταν να προετοιμάζουμε και να παρουσιάζουμε εναλλάξ το μάθημα της επόμενης μέρας. Ο Δημητροκάλης στεκόταν όρθιος στην άκρη της έδρας, πότε πότε βημάτιζε κι απλώς παρακολουθούσε. Επενέβαινε μόνο όταν προέκυπτε κάποιο πρόβλημα.
Τ’ απογεύματα μαζευόταν η ομάδα μας, πέντε-έξι παιδιά, σε κάποιο σπίτι και δουλεύαμε μαζί το επόμενο θέμα. Ο καθένας μας έφερνε μαζί του τις ιδιαιτερότητές του, τις ικανότητές του, τα ταλέντα του. Μέσα στην ομάδα μαθαίναμε να επικοινωνούμε, να αξιοποιούμε συνεργατικά τις γνώσεις και τις δεξιότητες οι μεν των δε, να συζητάμε, να ερευνούμε από κοινού, να ανταλλάσσουμε απόψεις, να θέτουμε ερωτήματα, να αποδεχόμαστε τον άλλο και παράλληλα να γινόμαστε κριτικοί.
Εγώ, που πριν ήμουν εντελώς αδιάφορος με το μάθημα, τώρα δούλευα πυρετωδώς. Το ίδιο και οι άλλοι, και μαζί προετοιμάζαμε το μάθημα που είχαμε αναλάβει, ψάχνοντας κάθε φορά για νέους τρόπους παρουσίασης. Αυτή η χρονιά ήταν καταπληκτική για μένα και μέσα σ’ αυτή τη φανταστική εμπειρία ομαδικότητας έγινα ξαφνικά ένας καλός μαθητής με ενδιαφέροντα και οργανωτικές ικανότητες και η ομάδα μας έγινε η πιο δημιουργική μέσα στην τάξη.
Στην ουσία εφαρμόζαμε αυτό που ονομάζεται στην παιδαγωγική «συνεργατική μάθηση» όπου οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες και ολοκληρώνουν συλλογικά τις εργασίες τους, σε αντίθεση με την ατομική μάθηση η οποία καλλιεργεί τον ανταγωνισμό, όντας ανταγωνιστική η ίδια από τη φύση της.
Αυτή η τόσο δημιουργική σχολική χρονιά, που μάθαμε να δουλεύουμε ομαδικά, δεν επαναλήφθηκε. Τον επόμενο χρόνο ο Δημητροκάλης πήρε «δυσμενή» και χάθηκε. Καταλάβαμε ότι διώχτηκε για τις ιδέες του…
Πιστεύω σε ένα ελεύθερο σχολείο, σ΄ ένα σχολείο έξω από τείχη κι αίθουσες, χωρίς την αυθεντία της έδρας και τη μετωπική διδασκαλία, δηλαδή την αντιπαράθεση. Εργαλεία γι’ αυτό είναι η επαφή με τη φύση, η βιωματική εκπαίδευση, η χειρωνακτική εργασία, η αυτενέργεια, το παιχνίδι σαν μέσο ανάπτυξης του παιδιού και βεβαίως η συνεργασία και πάνω απ’ όλα η απαλλαγή από την αυθεντία. Ο δάσκαλος θα πρέπει να είναι πιότερο οδηγός και συνεργάτης με τους μαθητές του, παρά ένας αυστηρός επόπτης, που αναθέτει μία προκαθορισμένη σειρά μαθημάτων και απαγγελιών.
«Αν δεν υπάρχει έρωτας στην εκπαίδευση, δεν υπάρχει εκπαίδευση» είχε υποστηρίξει ο Καστοριάδης…
Είμαι υπέρ του έρωτα σε όλες τις στιγμές και τις εκφάνσεις της ζωής: Έρωτας παντού και εάν ο Κάστωρ εννοούσε -που δεν το πιστεύω- μόνον στην εκπαίδευση, τότε μάλλον θα διαφωνήσω μαζί του. Στο διάβα της ζωής ερωτεύτηκα κάποιες εκπαιδευτικούς με τις οποίες και έχω συζήσει μάλιστα χρόνια της ζωής μου. Στην πραγματικότητα όμως η Μιντιλού ήταν εκείνη που με έκανε να αποδεχτώ και να αγαπήσω τη διδαχή της, που λάμβανε χώρα στην καθημερινότητά μας.
Βέβαια ο έρωτας είναι διαχρονικός και παγκόσμιος. Στα νησιά του Αιγαίου υπάρχουν εκατοντάδες ερωτικές επιγραφές χαραγμένες πάνω στους βράχους, στα αρχαία γυμναστήρια, στα μάρμαρα των αρχαίων ναών, όπου οι εραστές δήλωναν τον έρωτα και το πάθος τους για άτομα του άλλου ή και του ίδιου φύλου. Αυθόρμητες ερωτικές φρασούλες λαξεμένες συχνά με τέχνη κι άλλοτε πάλι άτεχνα, ομοφυλοφιλικές και παιδεραστικές, παινέματα για ποθητές κοπέλες και όμορφους νεαρούς.
Είμαι γέννημα της τυχαιότητας -έσπασε η καπότα- αλλά και τέκνο της εποχής μου και κάνω αγώνα ώστε να κατανοήσω τις προηγούμενες εποχές, τις ιδιαίτερες στιγμές της πορείας που διήρκεσε και διαρκεί εκατομμύρια χρόνια, αλλά κι εκείνη της ανθρώπινης πορείας που μετράει μόνο χιλιετίες. Και όλα αυτά τα μετράω ως πορεία προς την τελειοποίηση.
Πιστεύω στην πορεία της ανθρωπότητας και τη διερευνώ σαν ανθρωπολόγος, μιας και έχω σπουδάσει εθνολογικό κινηματογράφο- όμως δεν με αγγίζουν και οι εθνικιστικές μονομανίες.
Δεν ήταν οι Έλληνες που έδωσαν τα φώτα του πολιτισμού. Κι αν κάποιος ισχυρίζεται κάτι παρόμοιο θα πρέπει να μιλάει όχι για Έλληνες, γιατί δεν υπήρχε κάτι τέτοιο εκείνους τους χρόνους, αλλά για τους κατοίκους της ευρύτερης νοτιοανατολικής Μεσογείου. Όμως πριν είχαν υπάρξει άλλοι πολιτισμοί που προηγήθηκαν και άλλοι που έπονταν και έτσι προχωράει η ανθρώπινη ιστορία.
Κατανοώ ότι υπάρχουν ιδιαιτερότητες και είναι προς μελέτην, αλλά έως εκεί. Δεν βλέπω ανωτερότητες, ούτε και εθνικά χαρακτηριστικά στις ανθρώπινες ράτσες που να μας κάνουν να διαφέρουμε ουσιαστικά, πέρα από το εξελικτικό στάδιο που βρίσκεται η κάθε περιοχή που στην ουσία δεν σημαίνει και πολλά, δηλαδή εάν ο ένας λαός είναι στη νηπιακή ηλικία και ο άλλος στην εφηβική, σιγά τα λάχανα.
Βλέπω τους ανθρώπους να παγιδεύονται σε διάφορα απλοϊκά, αλλά και πιασάρικα εθνικιστικά ή θρησκευτικά ιδεολογήματα και να κτίζουν τείχη.
Αν κάποιος θελήσει να σου αποδώσει μια επαγγελματική ιδιότητα, το πιθανότερο να σε χαρακτήριζε συγγραφέα. Ωστόσο εσύ πριν από μερικά χρόνια, ανέβασες δωρεάν στο διαδίκτυο 12 βιβλία. Γιατί;
Εγώ ως συγγραφέας θα έλεγα ότι κλίνω μάλλον προς το αποτυχημένος, διότι δεν κατάφερα να επιβιώσω γράφοντας, όμως έγραφα αυτά που γούσταρα και αυτά που με ενδιέφεραν. Μάλλον λοιπόν επιτυχημένος αισθάνομαι που γράφω αυτά που εμένα με ταλανίζουν, με ευαισθητοποιούν και με πλημμυρίζουν αγαλλίαση και ακόμη περισσότερο που συνομιλώ με ψυχούλες παρόμοιες με τη δική μου και μπορούμε να κάνουμε κάποιους νοητούς διαλόγους που κι εμένα κι εκείνους μας γεμίζουν πληρότητα.
Και τα χρήματα, ποτέ δε μ’ ενδιέφεραν. Απλά είμαι ένας ακόμη συγγραφέας που δεν κατάφερε να επιβιώσει από τα γραφτά του, αλλά έχει δημιουργήσει έναν υποτυπώδη διάλογο με κάποιους αναγνώστες, κάποιους ελεύθερους ανθρώπους που μοιάζουμε.
Έχω, ίσως, γράψει τα περισσότερα είδη του γραπτού λόγου. Βιβλία λογοτεχνικά, ιστορικά, σενάρια για φιλμ και τηλεοπτικές σειρές, θεατρικά, ραδιοφωνικές εκπομπές και μόνον η ποιητική μου συλλογή «Δύσκολος Κώλος», που γράφτηκε προ αμνημονεύτων ετών, δεν ευτύχησε να εκδοθεί.
Λίγες φορές πληρώθηκα γι΄ αυτά που έγραψα. Οι εκδότες στη χώρα μας θεωρούν ότι οι συγγραφείς είναι «ψώνια» και γι΄ αυτό είναι αυτονόητο ότι οι συγγραφείς πρέπει να πληρώσουν και όχι να πληρωθούν. Και είναι άλλωστε πολλοί εκείνοι που πληρώνουν τους εκδότες για να εκδώσουν το βιβλίο τους.
Όμως, η αδιαφορία προς το χρήμα υπήρξε επιλογή και στάση ζωής -όπως άλλωστε του πατέρα μου που υπήρξε φτωχός ζωγράφος σ’ όλη του τη ζωή- και γι’ αυτό αρέσκομαι να ζω όπως ακριβώς μου πάει και με εκφράζει, λιτά, δίχως επινοημένες ανάγκες.
Και ήταν λύτρωση για μένα, όταν η σύντροφός μου Μιντιλού -οκτώ χρόνια πριν- δημιούργησε τον προσωπικό μου ιστότοπο κι ανέβασε όλα τα βιβλία μου ελεύθερα στο διαδίκτυο χαρίζοντας τον κόπο μιας ζωής, χωρίς συγγραφικά δικαιώματα. Και ανακουφίστηκα. Γιατί θέλησα με την πράξη μου αυτή να δηλώσω έμπρακτα την αδιαφορία μου για το θέμα των δικαιωμάτων και των οικονομικών απολαβών. Σαν μια χειρονομία ενάντια στη λογική του κέρδους και της εμπορευματοποίησης της ύπαρξης, που δεν ανταλλάσσεται με χρήματα. Κι σαν τον Διογένη που γαύγιζε στην αγορά, σαν τον Φρανσουά Βιγιόν που έκλεβε για να φάει, σαν τους τροβαδούρους του μεσαίωνα, σαν τον Ρεμπώ που έζησε στη Χαράρ δίπλα σ΄ εκείνο το ποτάμι, σαν τους μουσικούς του δρόμου, σαν τους φίλους μου ακροβάτες που βγάζουν καπέλο, σαν όλους εκείνους που απολαμβάνουν την ελευθερία τους με γνώμονα την αδιαφορία για τα ένυλα, έτσι πορεύομαι και γω.
Ποια η σχέση σου με την Τεχνολογία;
Είμαι υπέρ του ελεύθερου λογισμικού, υπέρ της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, η επιστημονική γνώση απελευθερωμένη, τα κείμενα και τα βιβλία ελεύθερα, διαδικτυακές βιβλιοθήκες ανοικτές για όλους, να δημιουργηθούν ανοικτά διαδικτυακά μουσεία, η μουσική να απελευθερώνεται από τους δημιουργούς της, κινηματογραφικές ταινίες μετά από λίγα χρόνια ελεύθερες. Δημιουργία και Τέχνη για όλους. Και νομίζω ότι αυτό συμβαίνει σε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό κι έτσι οι άνθρωποι χειραφετούνται και προετοιμάζονται για να μιλήσουν μια κοινή γλώσσα κι αυτό θα είναι ένα μεγάλο βήμα μπροστά, προς μια πανανθρώπινη κοινότητα, έτσι όπως το εννοούσε και ο από καταγωγή χιώτης Πλωτίνος Ροδοκανάκης: «Κοσμοπολίτες της καρδιάς, είμαστε πολίτες των χωρών όλων, πατρίδα μας είναι ολόκληρος ο κόσμος και οι άνθρωποι παντού είναι αδέλφια μας· η γη είναι η κοινή κληρονομιά των θνητών, και το ανθρώπινο γένος θα ευτυχήσει, όταν δεν θα υπάρχουν πια ούτε σύνορα ούτε τείχη».
Μετά από μία συναρπαστική περιπλάνηση σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, επέλεξες να ζήσεις με την σύντροφό σου στη Σύρο…
Η επιλογή ενός νησιού του αρχιπελάγους έχει σχέση με την ποίηση, τη δημιουργία και με τον έρωτα. Εδώ αισθάνομαι κάθε μέρα ότι βρίσκομαι σ’ ένα διαρκές θαλασσινό ταξίδι. Κολυμπάω τις περισσότερες μέρες του χρόνου και αυτό είναι μια βαθύτατη αίσθηση ανανέωσης και κάθαρσης, αναδύομαι από το νερό ξαναγεννημένος. Στον μικρό νησιωτικό τόπο ζω και γεύομαι τη φύση και τις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις. Όχι ότι οι άνθρωποι εδώ είναι άλλου είδους άνθρωποι από εκείνους των μεγαλουπόλεων, όμως όσοι επιλέγουν να ζήσουν στα νησιά είναι άνθρωποι ερωτικοί, τους συνεπαίρνει η κυριαρχία της θάλασσας και δε θέλουν η μαγεία να καταστραφεί για να γίνει το νησί άλλος ένας τουριστικός προορισμός, όπου όλα συμβαίνουν με το χρήμα και για το χρήμα.
Με τι ασχολείσαι τώρα;
Πριν «φύγω γι’ άλλους γαλαξίες» θα επιθυμούσα, όπως κάποτε ο Διογένης και χιλιάδες άλλοι μες στους αιώνες, ερημίτες, σπηλίτες, στυλίτες ή περιπλανώμενοι μοναχοί, που προσπάθησαν με τη στάση ζωής τους να καταδείξουν, ότι αλλού βρίσκεται η ουσία της ζωής κι όχι στο κυνήγι «επίγειων απολαύσεων», να επηρεάσω κι εγώ λίγο το περιβάλλον μέσα στο οποίο βρίσκομαι.
Τη φαινομενικά σκληρή ζωή τους εκείνοι την εξαργύρωσαν με το ακριβό αντίτιμο της ελευθερίας που απόλαυσαν στη διάρκεια του βίου τους, ενώ κάποιοι προσπάθησαν να διδάξουν και τους άλλους γύρω καταδεικνύοντας το μεγάλο έλλειμμα βαθύτερης και ουσιαστικότερης σκέψης στη ζωή μας. Και προσπάθησαν να επηρεάσουν την ανθρώπινη φύση καταγγέλλοντας την Απληστία που ελλοχεύει μέσα μας, την Πλεονεξία, την Εγωπάθεια, τον Εγωκεντρισμό, υλικά από τα οποία είναι εμποτισμένο το είναι μας. Κι εγώ απόγονος εκείνων των ανθρώπων είμαι, όπως άλλωστε και άλλοι γύρω μου και όταν κατοίκησα στα νησιά του Αιγαίου, προσπάθησα με τη στάση ζωής μου και τις μικρές μου δυνάμεις να επηρεάσω όσο μπορούσα τον περίγυρό μου, ώστε να φρενάρουμε την καταστροφική πορεία των νησιωτικών οικοσυστημάτων που ακολουθώντας το γνωστό μοντέλο της «άγριας ανάπτυξης» οδηγούνται στην κατάρρευση.
Εδώ και δυο χρόνια συμμετέχω σε μια πρωτοβουλία πολιτών που προσπαθούμε να κηρύξουμε το νησί Γεωπάρκο. Έχοντας σαν πυρήνα του εγχειρήματος το βόρειο τμήμα, σχεδόν το μισό, της Σύρου που καλύπτεται από ένα δίκτυο προστασίας (Natura, αρχαιολογικοί χώροι, γεωλογικά μνημεία κλπ.) αγωνιζόμαστε σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς (δήμο, πανεπιστήμιο Αιγαίου κ.ά) να πετύχουμε την κήρυξη, δουλεύοντας παράλληλα για να βάλουμε τις βάσεις ενός εναλλακτικού τουρισμού (πεζοπορικού, αρχαιολογικού, γεωτουρισμού, αγροτουρισμού κλπ). Το σχεδιασμό των δράσεων και τις αποφάσεις τις παίρνουμε συλλογικά. Κάθε ένα-δυο μήνες περίπου γίνεται μια ανοιχτή συνέλευση όπου συμμετέχουν κάποιες δεκάδες άτομα, μερικές φορές πλέον των 100, και εκεί συζητιούνται και παίρνονται αποφάσεις για όλα τα θέματα. Επίσης γίνεται ηλεκτρονική πληροφόρηση αρκετών εκατοντάδων ατόμων για το πού βρισκόμαστε κάθε φορά. Έτσι, με την ενημέρωση, την ομαδική δουλειά, τη συνεργασία, τη συναίνεση, προχωράμε σε κάτι πρωτόγνωρο, που πιστεύουμε ότι θα αποτελέσει οδηγό πλεύσης και για άλλα νησιά που οι κάτοικοί τους συνειδητοποιούν το αδιέξοδο της σημερινής κατάστασης, την καταστροφή των πόρων που ακολουθεί, την έλλειψη προοπτικής, την απόλυτη αλλοτρίωση των νησιών.
Το νησιωτικό Αιγαίο είναι μια από τις συγκλονιστικότερες περιοχές του πλανήτη και κινδυνεύει, κι είναι κρίμα, να καταστραφεί από την έλλειψη σκέψης και το κυνήγι του χρήματος.
Ένα μοναδικό τοπίο, ένα Μνημείο παγκόσμιας σημασίας, που το έχουν υμνήσει άπειροι συγγραφείς και καλλιτέχνες και που χιλιάδες άνθρωποι από τα πέρατα του πλανήτη, εραστές της νησιωτικότητας, προσέρχονται για να γευτούν τη μοναδικότητά του.
Κι εγώ γι αυτό δουλεύω και σ’ αυτό προσβλέπω. Για να δημιουργηθεί μια γειτονιά καλλιτεχνών, μια παιδική χαρά για ενήλικες και παιδιά, μια ουτοπική χώρα, χωρίς σύνορα και απαγορεύσεις που θα κατοικείται από ισορροπημένους, χαρούμενους και ήρεμους ανθρώπους.
Και σε αυτό το όραμα είμαι κατά κάποιον τρόπο αφιερωμένος αρκετά χρόνια τώρα μέχρι και σήμερα. Και προσπαθώ να κάνω αυτό που έκαναν σε όλη τους τη ζωή κάποιοι άνθρωποι που συνάντησα όπως ο Εμμανουήλ Ροΐδης, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Λεωνίδας Χρηστάκης, ο Ηλίας Πετρόπουλος, ο Μιχάλης Κατσαρός και τόσοι, τόσοι άλλοι.
______________________
Εικόνες
εκτός από: Δύο βιβλία του στην αυλή μου
και κάτω: οι τρεις μας στη Σύρο
Ανάμεσα ασπρόμαυρες ιστορικές
