ΚΗΔΕΙΑ ΣΤΟ ΣΧΙΣΤΟ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
12 ΦΕΡΟΥΑΡΙΟΥ 15.00
Η ΚΗΔΕΙΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ο Άγγελος με την αγάπη για τα comics και την επιστημονική φαντασία
ήταν παρών στο περιβάλλον των εφηβικών μου χρόνων με τη καθησυχαστική
beatnik γενειάδα και το χιούμορ του. Pop Eleven, Δεξαμενή, πιο πολύ Εξάρχεια
και Jazz Rock του Μπαράκου.
Για πολλά χρόνια ήμασταν γείτονες στο Λυκαβηττό.
Σε μια περίοδο της ζωής μου που εγκυμονούσα ένα ισόβιο πόνο
ανέβαινε δυό στενά πιο πάνω τα ατέλειωτα καλοκαιρινά μεσημέρια με μπύρες (για εκείνον
και τον Κύριο Kastell) και ακούγαμε μουσική κουβεντιάζοντας για Λογοτεχνία και Ποίηση.
Συναντιόμασταν στον Boris Vian και τον Richard Brautigan, χωριζόμασταν στον Raymond
Chandler και είχε διαγνώσει ότι ζούσα κάπου εντός Fitzgerald πολύ πριν τον ανακαλύψω.
Σήμερα ταξιδεύει στο βαρκάκι που πήρε τον Bowie, κουρασμένος
κι αυτός απ' τον καρκίνο μα όχι από τα χρόνια και τη ζωή.
Δεν αγαπούσε τα κοινωνικά δίκτυα αλλά,
πριν την κοινωνική κηδεία που με συνέπεια επέλεξε,
εμείς σ' αυτά τον τιμούμε.
Σας φέρνω εικόνες και λίγα λόγια φίλων, επικήδεια, εις μνήμην:
Όπως τον γνώρισα, με
παλιούς φίλους (Νίκο και Γιάννη) έξω από το πρώτο Pop Eleven Free
Shop, χαμηλά
στη Σκουφά
Στο πρώτο Pop Eleven Free Shop, χαμηλά στη Σκουφά κι εδώ με Φαληρέα, Αρκούδη, Μεταξά...
μια ιστορία
που μου είχε διηγηθεί κάποτε ο Αγγελος Μαστοράκης, ο αηαπημένος φίλος που συγχωρέθηκε
σήμερα, και την είχα δημοσιεύσει στο #Newpost.
για το καλό κατευόδιο, με ένα χαμόγελο:
Στα τέλη
της δεκαετίας του ’70, συναντήθηκε με τα σινεμά η ταινία «Happy Day» του Παντελή
Βούλγαρη. Ένα από τα χειρότερα φιλμ που έχω δει ποτέ, αλλά δεν είναι εκεί το θέμα
μας. Το θέμα μας είναι ότι η ταινία συνοδευόταν από ένα συναρπαστικό σάουντρακ που
έφερε την υπογραφή του Διονύση Σαββόπουλου. Όταν ο Σαββόπουλος έγραφε ακόμη μουσική
και όχι σχολικά εγχειρίδια, αλλά ούτε εκεί είναι το θέμα μας. Το θέμα μας είναι
ο Μιχάλης Μενιδιάτης!
Ο οποίος
Μιχάλης Μενιδιάτης τραγουδούσε το άσμα «Η θητεία», ένα τραγούδι σε δρόμους λαϊκούς
που περιλαμβανόταν στο σάουντρακ του «Happy Day». Μια τραγουδάρα ολκής για να είμαι
πιο ακριβής, ένα ακαριαίο όσο και απρόσμενο σουξέ της εποχής. Τόσο επιτυχημένο που
απαιτούσαν άπαντες να το ακούσουν στις κατά καιρούς συναυλίες του Σαββόπουλου. Όπως
εκείνη τη συναυλία την κομματική που είχε οργανώσει το ΚΚΕ εσωτερικού και είχε καλέσει
τον Νιόνιο να τραγουδήσει και είχε πει «ναι» αυτός και είχε υποσχεθεί ότι θα έφερνε
μαζί του τον Μενιδιάτη. Και τον έφερε, όντως, αλλά με το μπήκε ο τραγουδιστής στην
αίθουσα κόντεψε να του έρθει κόλπος!
Τι είχε συμβεί;
Είδε τις σημαίες με τα σφυροδρέπανα να κυματίζουν πλάι στις ελληνικές (ΚΚΕ εσωτερικού
γαρ…) και τα έπαιξε ο δόλιος. Διότι η οικογένεια Μενιδιάτη ήταν γνωστή για το εθνικόφρον
παρελθόν και πεντιγκρί της και αυτά τα πράγματα την αναστάτωναν σφόδρα.Οπότε έκανε
μεταβολή και το ‘κοψε στο κοντό να φύγει και τα κάνανε πάνω τους οι διοργανωτές.
Διότι την είχαν διαφημίσει τη συμμετοχή του, διότι είχαν μαζέψει ένα σωρό κόσμο,
διότι θα ρεζιλεύονταν. Κι έτρεξαν αμέσως στον φίλο μου τον Άγγελο, που έκανε την
ηχοληψία κι ήταν της πιάτσας και κατείχε πέντε πράγματα παραπάνω από το πώς σκέπτονταν
η νύχτα και οι λειτουργοί της και τον παρακάλεσαν να σώσει την κατάσταση.
Τι να κάνει
κι αυτός, πήγε, τον έπιασε τον Μενιδιάτη στην πόρτα. Κι ακολούθησε διάλογος:
Άγγελος:
Τι συμβαίνει κύριε Μιχάλη, πού πάτε;
Μενιδιάτης:
Πού να πάω, δεν τα βλέπεις όλα αυτά εδώ πέρα με τα κουμμούνια;
Άγγελος:
Σιγά τα κουμμούνια, παραμύθι είναι. Όλα για το μπερντέ γίνονται.
Μενιδιάτης:
Πες το ρε παιδάκι μου κι ανησύχησα!
Και επέστρεψε και τραγούδησε και
σάρωσε κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.
Περιοδικό «9», υπεύθυνος έκδοσης: Άγγελος Μαστοράκης
Ένα αντίο (κι ενα δημόσιο "ευχαριστώ") στον Άγγελο Μαστοράκη, τον άνθρωπο που όσο πολύ λίγοι προώθησε την υπόθεση των ελληνικών κόμικς σ' ένα μεγάλο κοινό μέσω του ενθέτου "9".
Σε αυτά που έγραψαν ήδη ο Christos Xanthakis και ο Spiros Derveniotis για το θάνατο
του Άγγελου Μαστοράκη θα ήθελα να προσθέσω ότι από την δημιουργική του τρέλα εκτός
από τα κόμικς και την επιστημονική φαντασία "σκάφτηκαν" κι άλλοι τομείς
της κοινωνίας μας και του πολιτισμού της.
Ο Άγγελος υπήρξε μουσικός και ηχολήπτης
σε μια εποχή που οι κονσόλες ήταν θηρία ανήμερα, τραβήχτηκε με τον ελληνικό κινηματογράφο,
συμμετείχε και εξέδωσε εναλλακτικό τύπο, μετέφρασε βιβλία και ταινίες, ίδρυσε το
Φεστιβάλ SFF-Rated κι έμπλεξε με ένα σωρό άλλες δραστηριότητες που ούτε καν γνωρίζω.
Πάνω από όλα όμως ήταν ένας άνθρωπος που άλλαζε τους ανθρώπους γύρω του μέσα
από την προσωπική επαφή. Και όντας ένας από αυτούς που ειλικρινά ευεργετήθηκαν από
αυτή τη σχέση ζωής μαζί του θέλω σήμερα να τον ευχαριστήσω, χωρίς να μπορώ ακόμα
να τον αποχαιρετήσω.
Αφήνει μια Τρύπα στην καρδιά πολλών ανθρώπων...
Έφυγε σήμερα από κοντά μας ο Άγγελος, η κηδεία του θα γίνει την Παρασκευή στις τρεις στο νεκροταφείο Σχιστού.
O Άγγελος Μαστοράκης στο 6ο Φεστιβάλ ΕΦ Ερμούπολης, 2012 (φωτ. Ν.Α.)
Ο Άγγελος Μαστοράκης υπήρξε υπεύθυνος έκδοσης του περιοδικού 9 ενώ παλιότερα είχε εκδώσει το περιοδικό Nova (1978 και 1993-1994, σε δύο διακριτές περιόδους).
Είναι ιδρυτικό μέλος Αθηναϊκής Λέσχης Επιστημονικής Φαντασίας. Έχει υπηρετήσει πρόεδρος του ΔΣ της για τέσσερις θητείες και αντιπρόεδρος δύο ακόμα.
Από τον Ιούνιο του 2000 ως τον ίδιο μήνα του 2010 που το περιοδικό διέκοψε την κυκλοφορία του, ο Άγγελος Μαστοράκης υπήρξε υπεύθυνος έκδοσης του ένθετου 9 της Ελευθεροτυπίας. Σε κάθε τεύχος του περιοδικού (με λίγες εξαιρέσεις) συμπεριλαμβανόταν ένα διήγημα επιστημονικής φαντασίας από τη μοντέρνα διεθνή και ελληνική σκηνή. Έτσι το αναγνωστικό κοινό εξοικειώθηκε με συγγραφείς και τάσεις της σύγχρονης επιστημονικής φαντασίας ενώ πολλοί νέοι έλληνες συγγραφείς είχαν για πρώτη φορά τη δυνατότητα να αναδείξουν τη δουλειά τους σε ένα μέσο ευρείας κυκλοφορίας. Συνολικά ο Μαστοράκης έκανε αποδεκτά και δημοσίευσε 123 διηγήματα 38 ελλήνων συγγραφέων. Το περιοδικό δημοσίευε επίσης συχνά κόμικς επιστημονικής φαντασίας, κυρίως γνωστών ξένων δημιουργών αλλά και πολλών ελλήνων, μικρότερης συνήθως έκτασης.
Ο Μαστοράκης εξήγησε, μιλώντας στην εφημερίδα Πυξίδα, ότι ο διακριτικός προσανατολισμός του περιοδικού προς την επιστημονική φαντασία οφείλεται στην «προσωπική του τρέλα»: «Επειδή αγαπώ την Επιστημονική Φαντασία έχω πάντοτε ένα 16σέλιδο στη μέση του 9 (...) ένα άλμπουμ το οποίο ολοκληρώνεται σε 3 ή 4 συνέχειες. Εκεί θα παρατήρησες ότι οι περισσότερες ιστορίες είναι επιστημονικής φαντασίας. Αυτή είναι η προσωπική μου τρέλα. Αν το έκανε κάποιος άλλος, που θα του άρεσε πάρα πολύ το αστυνομικό, ίσως να είχε αποφασίσει ότι στο κέντρο θα έβαζε αστυνομικές ιστορίες, που μπορεί να βρεις εξίσου πάρα πολύ καλές».
Για την επιστημονική φαντασία συμπλήρωσε, στην ίδια συνέντευξη: «(...)νομίζω ότι η επιστημονική φαντασία είναι η σύγχρονη λογοτεχνία. Ίσως είναι λίγο υπερβολικό αυτό που λέω, αλλά εγώ αυτό πιστεύω. Νομίζω ότι είναι η μοναδική λογοτεχνία που μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος, του πράγματος αυτού που έρχεται. Τέλος πάντων επειδή αγαπώ την επιστημονική φαντασία ας ελπίσουμε ότι όσοι άνθρωποι γράφουν εφ, κάποια στιγμή θα ‘ρθουν σε επαφή μαζί μου για να τους δημοσιεύσω. Εγώ είμαι φανατικός λάτρης της εφ και προσπαθώ μέσα από το 9 να βοηθήσω στην διάδοση της». Και αλλού: «(Πρέπει) να γίνει επιτέλους κατανοητό πως η επιστημονική φαντασία είναι το μοναδικό λογοτεχνικό είδος που παρακολουθεί βήμα βήμα την εξαίσια και ταυτόχρονα αγωνιώδη πορεία της ανθρωπότητας προς το μέλλον, τη μεγαλειώδη και συνάμα τραγική περιπέτεια του Ανθρώπου» (9,τ. 72, 2001).
Ο Μαστοράκης επιμελήθηκε και προλόγισε την ανθολογία 9ΕΦ (έκδοση Χ.Κ. Τεγόπουλος, 2004) με διηγήματα επιστημονικής φαντασίας που είχαν δημοσιευθεί πρωτύτερα στο 9. Προλόγισε επίσης την ανθολογία της ΑΛΕΦ ΕΦΦάνταστες ιστορίες, με διηγήματα επιλεγμένα από τα λογοτεχνικά εργαστήρια της Λέσχης.
Συμμετείχε με την ανακοίνωση «Το έπος των Μεταβαρόνων: τρεις βασικοί άξονες της διήγησης και η δυναμική τους» στο 3ο συνέδριο κόμικς της Μυτιλήνης. Η ανακοίνωση συμπεριλήφθηκε στον τόμο με τα πρακτικά του συνεδρίου, Θέα από ψηλά (εκδ. Ηλίβατον, 2010).
________________________________________________
2019 Τρία χρόνια μετά. Στην ΑΥΓΗ της Κυριακής. Γράφει ο Ιλάν.
«Ο Άγγελος πέθανε με μοναδική του περιουσία τα βιβλία του, τους δίσκους του και τις όμορφες στιγμές που είχε περάσει με τα φιλαράκια. Απέραντη θλίψη και να πα' να γαμηθούν όλα». (Χρήστος Ξανθάκης)
O Άγγελος των κόμικς, του ροκ και της επιστημονικής φαντασίας. Ο δικός μας Άγγελος Μαστοράκης (1949 - 10 Φεβρουαρίου 2016)
- Κατεβαίνω βιαστικά τα σκαλιά του Pop Eleven της Σκουφά, του δισκάδικου των αδελφών Φαληρέα. «Έφτασε!» μου γνέφει με νόημα από το ταμείο ο Άγγελος με τη μακριά γενειάδα, τα στρογγυλά γυαλιά και τα φουντωτά μαλλιά, δευτεροετής της Νομικής θυμάμαι ήταν. Συνεχίζω την περιήγηση ανάμεσα στα ράφια με τα βινύλια όταν βλέπω να κατεβαίνει φουριόζος ο Παύλος.
Βλέπει στον πάγκο του ταμείου να με περιμένει το USA Union άλμπουμ του John Mayall. «Α! τον έφερες!» αναφωνεί ενθουσιασμένος. «Είναι του κυρίου» του κόβει τη φόρα ο Άγγελος. Βλέπετε ο «κύριος» παρά τη μόδα της εποχής με τα αμπέχωνα και τα στρατιωτικά σακίδια, φορούσε το μπεζ σταυρωτό μπλέιζερ σακάκι του, τρόπαιο παλιότερων ευρωπαϊκών περιπετειών. Με τον Άγγελο μείναμε φίλοι μέχρι τη στιγμή που μας άφησε χτυπημένος απ' τον καρκίνο στις 10 του Φλεβάρη του 2016 κι εμένα μου λείπουν ακόμα εκείνα τα ήρεμα Σαββατομεσήμερα μας, με τα ρολά κατεβασμένα, στο μαγαζί της Κολοκοτρώνη.
Ο Άγγελος γεννήθηκε στη Νίκαια. Φορούσε γυαλιά από παιδί λόγω του έντονου στραβισμού του. Κάπνιζε από 14 ετών και στα 15 πια τραγουδούσε με μια βαθιά ''νέγρικη'' φωνή - κρυφά από τους δικούς του - Animals, Beatles και Rolling Stones με το πρώτο του συγκρότημα, τους "Clouds". Ναυτικός από το Ηράκλειο ο πατέρας του, έλειπε για χρόνια. Από τη Λευκάδα η μάνα του η κυρά-Θοδώρα, μεγάλωσε άξια τα δυο της παιδιά, τον Άγγελο και τον Λευτέρη. Και μετά, ο Άγγελος έφυγε από το σπίτι, άφησε μακριά μαλλιά, έγινε φοιτητής της Νομικής και μουσικός. Έπαιζε φυσαρμόνικα, έγινε ηχολήπτης του Σαββόπουλου, βρέθηκε πίσω από τους Socrates, τα Μπουρμπούλια, τον Παύλο Σιδηρόπουλο, τον Εξαδάκτυλο και τον Δημήτρη Πουλικάκο, έκανε παραγωγές σε δίσκους, έπαιξε σε ταινίες, έγινε εκδότης περιοδικών κόμικς και επιστημονικής φαντασίας.
Ο Άγγελος διάβασε χιλιάδες βιβλία, τη μόνη του περιουσία μαζί με τους δίσκους του. Οι γνώσεις του εκτείνονταν σε πολλά, απίστευτα θέματα, αλλά δεν του άρεσε να τις επιδεικνύει. Σε άκουγε πάντα με προσοχή κι έπρεπε να περάσει ώρα πολλή για να αποφασίσει να μιλήσει.
Μια φωτεινή μορφή των παλαιών Εξαρχείων
Ο Άγγελος ήταν από μικρός ανακατεμένος με τη ροκ σκηνή της εποχής του. Συμμετείχε σε δίσκους και συναυλίες άλλων και για πολλά χρόνια ήταν ηχολήπτης των δίσκων τους. Ήταν εξαιρετικός αν και όχι συστηματικός μεταφραστής στίχων και ποιημάτων. Προσπαθούσε να διατηρήσει την πλαστικότητα, αυτό το κελάρυσμα που χαρακτηρίζει μια γλώσσα με τόσα πολλά φωνήεντα όσο η Ελληνική.
Κι όμως, το στίγμα του το άφησε κυρίως στα κόμικς, που η γλώσσα τους είναι κοφτή και τα τοπία τους σκοτεινά. Η «Βαβέλ» της Νίκης Tzouda και το αδελφό «Παρά Πέντε» ήταν οι φωτισμένοι πρόδρομοι των κόμικς στην Ελλάδα, απευθύνονταν όμως σε λίγους και ενημερωμένους πιστούς μέχρι που εμφανίστηκε αυτός και τα κόμικς έγιναν κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας των νέων σε όλη την Ελλάδα με το «9» - δημιούργημα και πάθος του - που σαν βδομαδιάτικο ένθετο στην ''Ελευθεροτυπία'' μπήκε σε εκατομμύρια ελληνικά σπίτια.
Η «προσωπική του τρέλα»
Και ξαφνικά, μέσα από το «9», δεκάδες νέοι Έλληνες συγγραφείς της Επιστημονικής Φαντασίας - το άλλο πάθος του, η «προσωπική του τρέλα» - διαβάζονταν από δεκάδες χιλιάδες μάτια. Αυτό μπορεί να μην τους έκανε διάσημους ή πλούσιους, αλλά για πολλά χρόνια, πενήντα φορές το χρόνο, χιλιάδες Έλληνες συναντούσαν την σύγχρονη Επιστημονική Φαντασία, πέραν των διαστημικών γουέστερν που συνήθως έβλεπαν στην τηλεόραση και το σινεμά. «... η επιστημονική φαντασία είναι το μοναδικό λογοτεχνικό είδος που παρακολουθεί βήμα-βήμα την εξαίσια και συνάμα αγωνιώδη πορεία της ανθρωπότητας προς το μέλλον, τη μεγαλειώδη και συνάμα τραγική περιπέτεια του Ανθρώπου» έλεγε.
Και ο κολλητός του, ο Χρήστος Ξανθάκης του «9» και της Ελευθεροτυπίας έγραφε πέρσι:
«Σαν σήμερα πριν από δύο χρόνια ακριβώς έχασα έναν πολύ δικό μου πρόσωπο, τον Άγγελο Μαστοράκη. Τον πήρε ο καρκίνος του πνεύμονα, κάτι μάλλον κατανοητό μιας και κάπνιζε έξι πακέτα την ημέρα, μπορεί και επτά. Ο Άγγελος ήταν από αυτούς τους καθοριστικούς τύπους που σου στέλνει η ζωή για να σε κάνει άνθρωπο, για να σε διδάξει κάποια πράγματα που δεν γνωρίζεις, για να σε βοηθήσει να ξεφορτωθείς κάποια άλλα, για να σε υποψιάσει, για να σε αναστατώσει, για να σε ωριμάσει, για να σε βάλει στο κόλπο μιας ανώτερης συνείδησης που δεν υποκύπτει σε κανέναν μαλάκα και σε καμία μαλακία.
Αυτό ήταν για μένα, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Δίχως τον Άγγελο δεν θα υπήρχε σκηνή της επιστημονικής φαντασίας στην Ελλάδα, δίχως τον Άγγελο και τη Νίκη Τζούδα βεβαίως, δεν θα υπήρχε σκηνή των κόμικς στην Ελλάδα. Και κάποιες άλλες ιστορίες δεν θα είχαν συμβεί, τις οποίες όμως δεν μπορούμε να τις μοιραστούμε μαζί σας όσοι τις ζήσαμε, γιατί κάποιες ιστορίες, καλό είναι να παραμένουν πριβέ. Με δυο λόγια: ο Άγγελος Μαστοράκης ήταν η φωτεινότερη μορφή των παλαιών Εξαρχείων, με την τρέλα τους και τη γκρίνια τους, το χαβαλέ τους και το κλάμα τους, την αγωνία τους και την παράνοια τους, την ανεμελιά τους και τις πάσης φύσεως εκρήξεις τους. Με το ανεπανάληπτο μεγαλείο τους επίσης, που μπορούσαν να το κατανοήσουν μόνο όσοι και όσες είχαν κατά καιρούς περπατήσει στα κάρβουνα, ή στα καρφιά. Αυτά για το φιλαράκι μου και ευχαριστώ για την υπομονή σας. Δεν θα ξαναδούμε άλλον σαν κι αυτόν».
Δύσκολο να το πιστέψει κανείς, αλλά σκαλίζοντας την ιστορία άλλων εποχών συνειδητοποιεί ότι δεν ζούμε στην πιο φιλελεύθερη, χαλαρή και φωτισμένη εποχή όσον αφορά τη φυλετική ταυτότητα, τις κατηγορίες των φύλων, τους κοινωνικούς ρόλους.
Εδώ όμως αρχίζει το μπέρδεμα: το Λευιτικό, ένα από τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης καταδικάζει απερίφραστα την παρενδυσία (να φοράει κανείς ρούχα του άλλου φύλου). Σε αυτό βασίζονται οι παπάδες και απαγορεύουν στις πιστές να φορούν παντελόνια στην εκκλησία και βάσει αυτού καταδικάζουν την ομοφυλοφιλία. (Το ίδιο πολύ σοβαρό βιβλίο απαγορεύει να τρώμε γαρίδες, καλαμάρια, στρείδια, επιτρέπει τους βιασμούς, την δουλεία κ.ά., αλλά ας μην το αναλύσουμε τώρα αυτό).
«Το έκαναν κάτω από πίεση». Ενδεχομένως στην αρχή, αλλά αυτές έμειναν ντυμένες άντρες σε όλη τους τη ζωή. Πόση πίεση πια;
